KSZTAŁTUJĄCE OKOLICZNOŚCI
Jeśli człowieka kształtują okoliczności, to okoliczności trzeba kształtować po ludzku. Jeśli człowiek jest społeczny z natury, to znaczy, że swoją prawdziwą naturę może rozwinąć dopiero w społeczeństwie, a siłę jego natury należy mierzyć nie wedle siły poszczególnej jednostki, ale wedle siły społeczeństwa .[…] Szekspir świetnie przedstawia istotę pieniądza. By go zrozumieć, zacznijmy najpierw od interpretacji ustępu z Goethego.To, co mam dzięki pieniądzowi, to za co mogę zapłacić, tzn. to, co mogą kupić pieniądze — to wszystko to ja, sam posiadacz pieniądza. Siła moja jest tak wielka, jak wielka jest siła pieniądza. Cechy pieniądza są moimi — jego właściciela — cechami i siłami istoty. Nie osobowość moja określa więc, czym jestem i na co mnie stać. Jestem brzydki, ale mogę sobie kupić najpiękniejszą kobietę. A więc nie jestem brzydki, bo działanie brzydoty, jej siłę odstraszającą zniweczył pieniądz.